Waar gaat het om?
Belastingen (voortkomend uit koninklijke rechten) hangen vooral samen met de notie van grondgebied en verblijf, met een plaats waar een legitieme overheid de bevoegdheid kan uitoefenen om en te heffen en vooral te bekrachtigen. In de context van de neoliberale mondialisering en het vrij verkeer van kapitaal is het heffen van belastingen uitzonderlijk moeilijk geworden. Belastingen gelden dus op lokaal vlak, terwijl geld en kapitaal in wezen mobiel geworden zijn en dus moeilijk belastbaar zijn bij gebrek aan een mondiaal bestuur.
Kenmerken van belastingparadijzen: een lage belasting voor niet-ingezetenen (bedrijven of particulieren) – een hoge mate van ondoorzichtigheid (omwille van het bankgeheim of de anonimiteit) die zich uit in talrijke en vernieuwende vormen van ondernemingen (2,5 miljoen brievenbusmaatschappijen, trusts, holdings, …) – politieke en juridische keuzes die aanzetten tot een zwakke financiële regelgeving en toezicht.
Belastingparadijzen zijn eigenlijk plaatsen (staten, grondgebieden,  …) die het door hun wetgeving mogelijk maken om zich te onttrekken aan de belasting (‘tax avoidance’) die normaal verschuldigd is in een ander land. Het land waar de belasting normaal had moeten worden betaald, kan dit toestaan, waardoor het dus legaal is. In dat geval spreken we van ‘belastingontwijking’. Het kan ook illegaal gebeuren en dan is er sprake van (strafbare) belastingfraude.  Een belastingparadijs is dus vooral gericht op niet-ingezetenen, op ‘buitenlanders’. Het wil kapitaal, vermogens en bedrijven aantrekken en heeft daar dus zelf een economisch en financieel concurrentievoordeel bij. Volgens liberale economen is het aan te bevelen om een vrije concurrentie tussen staten of grondgebieden te laten spelen op het vlak van belastingen, om de werking van de markt niet te verstoren.
De fiscale optimalisering van het vermogen van particulieren en (vooral transnationale) bedrijven vergt het opzetten van financiële constructies en dus een hele bedrijfstak met banken, advocatenkantoren en audits. We moeten hier zeker wijzen op het belang van de vijftig grootste banken ter wereld (die allemaal gevestigd zijn in het Noorden van onze planeet). Zij ontwikkelen allemaal een afdeling vermogensbeheer (‘private banking’) en zijn in die hoedanigheid via hun dochtermaatschappijen ook aanwezig in de belastingparadijzen.
Een belastingparadijs is geen verafgelegen of exotisch tropisch eiland. Belastingparadijzen zijn in essentie verbonden met de grote financiële centra op aarde (New-York, Londen, Zwitserland) die daar voordeel bij hebben. Tax Justice Network (www.taxjustice.net) schat het aantal belastingparadijzen of ondoorzichtige rechtsgebieden op 73. Alleen al in Europa zouden er een kleine twintig zijn.

Waarom willen wij de belastingparadijzen afschaffen?

1. Door belastingontduiking en -fraude onthouden de belastingparadijzen de andere staten en hun inwoners ‘normale’ belastinginkomsten.  In de huidige tijden van begrotingsschulden van staten treft dit mislopen van inkomsten in de eerste plaats de openbare diensten en de sociale subsidies.  De gemiddelde fiscale belasting van de burgers mag niet verhogen.
2. Bovendien hebben belastingparadijzen de neiging om frauduleus gedrag als heel gewoon te beschouwen.  Alleen de gemiddelde burger betaalt zijn belastingen. In het algemeen veroorzaakt dit bij sommigen een gevoel van onrechtvaardigheid en anderen worden in verleiding gebracht of beschouwen dit als de realiteit. Op die manier ontstaat een democratie met twee snelheden bij gebrek aan fiscale gerechtigheid!
3. Belastingparadijzen zijn ook plaatsen waar zwart geld ( uit drug- en wapenhandel, …), geld uit fraude, corruptie en belastingontwijking bijeenkomt en wordt witgewassen. Zo vinden we in Zwitserland een concentratie van het geld van dictators uit de Derde Wereld en in Cyprus dat van Russische oligarchen…  Volgens GFI (‘Global Financial Integrity’ – www.gfip.org) zou het bedrag aan illegale geldstromen tussen 960 en 1600 miljard dollar per jaar bedragen, een cijfer dat in 2007 werd overgenomen door de Wereldbank. Een onderzoek naar de financiële ondoorzichtigheid van zestig gebieden (‘Financial Secrecy Index’ – www.secrecyjuridictions.com ) uitgevoerd door ‘Tax Justice Network’ toonde aan dat de landen van de OESO (de rijkste landen) in feite de meeste ondoorzichtigheid leveren.
4. De grote verliezers van belastingontwijking zijn de ontwikkelingslanden, die worden onderworpen aan druk en dictaten van multinationals, vooral uit de mijnsector en de extractieve industrie. R. Baker van GFI schat dat voor elke dollar openbare hulp aan de ontwikkelingslanden er tien weer naar het Noorden stromen onder de tafel, via het systeem van het geheim van de belastingparadijzen! De ontwikkelingslanden zouden op die manier de helft van hun inkomsten verliezen, die gemiddeld toch al zes keer minder hoog liggen in verhouding tot het BBP van de rijkste landen.
5. Belastingparadijzen veroorzaken een schadelijke en valse concurrentie tussen transnationale ondernemingen (TNO’s) en kleine en middelgrote ondernemingen. Door hun omvang en hun talrijke geografische vestigingen kunnen TNO’s allerlei structuren voor belastingontwijking opzetten (doorvoerprijzen en afwijkende prijzen…) en hun fiscale lasten verdelen over  hun dochtermaatschappijen volgens criteria die gunstig zijn voor belastingverlichting. Zo verloopt 50% van de wereldhandel op papier via belastingparadijzen. De fiscale voordelen die de Belgische staat toekende aan de coördinatiecentra en die sinds kort verboden zijn door de Europese Unie, zijn een voorbeeld van die stimulansen die aan TNO’s worden toegestaan.
6. Ten slotte kunnen belastingparadijzen door de lage belastingtarieven die zij hanteren, worden beschouwd als een van de drijvende elementen van belastingverlaging (bottom race) voor bedrijven, die overal ter wereld vast te stellen is. Dergelijke gebieden vormen een stimulans voor fiscale dumping.
7. De handel in afgeleide producten en de zogenaamde ‘hedge funds’ zijn nauw verbonden met het offshore-systeem van belastingparadijzen. Die complexe en speculatieve instrumenten verhogen de financiële instabiliteit, zoals we konden vaststellen tijdens de recente financiële crisis.

Wat kan dat opleveren... ?
Het antwoord is niet eenvoudig omwille van de wazige sfeer die rond deze gebieden hangt. De rechtstreekse gevolgen van belastingontwijking worden geschat op:

• 255 miljard dollar verlies aan belastinginkomsten uit de financiële activa van welgestelde personen (11,5 duizend miljard dollar die vastzitten in offshore-centra) , waarvan 50 miljard dollar verlies voor de ontwikkelingslanden.
• Daar komen nog de moeilijk in te schatten verliezen bij als gevolg van de constructies van TNO’s ( Transnationale ondernemingen) en andere bedrijven (verrekenprijzen, afwijkende prijzen bij export, brievenbusmaatschappijen, …). Een schatting  komt uit op een verlies aan belastinginkomsten van de TNO’s van 160 miljard dollar per jaar. Een andere raming voor alleen de Amerikaanse bedrijven becijfert dit verlies op 50 miljard dollar .
• Daar moeten we nog de meer onrechtstreekse en dus moeilijker te beoordelen maar toch evidente gevolgen bijtellen van de belastingconcurrentie die onder andere ontstaat door de lage belastingvoeten in de belastingparadijzen. De belasting voor bedrijven blijkt de laatste veertig jaar voortdurend te dalen, wat het Europees Vakverbond (EVV) ertoe aanzette om te zeggen dat die belasting op wereldschaal de komende twintig jaar tot nul zal dalen!
• In financiële stromen zou het totaal van de illegale stromen met inbegrip van de stromen die het gevolg zijn van belastingontwijking zoals GFI die heeft berekend, 900 tot 1600 miljard dollar per jaar bedragen. Twee derde daarvan zou ontstaan door het onttrekken van handelsstromen aan belastingen.
• De bedragen die door het circuit van de belastingparadijzen worden afgeleid, zijn dus aanzienlijk, zowel in vergelijking met de openbare ontwikkelingshulp (ongeveer 100 miljard dollar) als met de Millenniumdoelstelling om de armoede tegen 2015 met de helft te verminderen (waarvoor 160 miljard dollar nodig zou zijn) of ook nog in vergelijking met de doelstellingen om de schuldenlast van staten als gevolg van de economische en financiële crisis te verminderen.
• We herhalen hier nog even dat de belastingfraude in België wordt geschat  op 20 miljard euro per jaar en dat de ondergrondse economie die een deel van die fraude voedt, goed is voor meer dan 20% van het BBP, waardoor België onmiddellijk na de meest frauduleuze landen van Europa komt te staan (Griekenland en Italië)!